In een boek over zintuigen had ik ook deze zin onderstreept. In de blog over Zintuigen zul je deze niet terug vinden, maar in mijn hoofd bleef die hangen. Waarom? Daar ging het bij gewaarworden over; de schrijver wist dat lezers zouden blijven hangen, omdat die zin iets met je zinnen doet. Er is iets met die, of er is eigenlijk van alles met die zin! Oké daar gaan we vanuit mijn zin(ge)tuigen…
copuleren…heggenmussen…een-tiende seconde…honderd keer. Ik zocht wat extra info op.
Copuleren is zo’n lekker wetenschappelijk woord dat je in een serieus boek tegen zult komen. Copuleren maakt de daad ook wat sjieker en langer, wat dan weer niet bij de mussenactie past. Ik heb eigenlijk nog nooit gecopuleerd, geloof ik.
Die mussen zijn geen gewone bruine tuinvogels, maar ze verstoppen zich onder heggen om “samen te rommelen”. Vooral laag bij de grond, onder struiken en heggen, vooral op zoek naar insecten. Heggenmussen worden zelden in groepjes gezien. Mannetje en vrouwtje hebben hetzelfde verenkleed. Ze produceren een helder, metalig geluid en hebben een zgn. liefdesfluisterzang. Dat wist ik allemaal niet. Het wordt steeds mooier. Meer dan honderd keer per dag zou ik misschien van een paartje zo’n love song kunnen horen…nooit gehoord.
Jaarlijks hebben ze twee, soms drie legsels. En hou je vast: praktiseren polyamorie heet dat geloof ik. Zowel mannetjes als vrouwtjes kunnen meerdere partners hebben. Een heggenmus vrouwtje tolereert vaak een tweede mannetje. Het eerste mannetje probeert wel te voorkomen dat het vrouwtje met het tweede mannetje paart, maar zij krijgt het vaak toch voor mekaar. Doet ze dit niet dan loopt ze de kans dat het tweede mannetje het legsel vernielt.
Heggenmussen paren ongeveer anderhalve week lang zo’n twee keer per uur; binnen een seconde zijn ze klaar. Dus de daad stelt niet zoveel voor. Meestal lijkt het alsof het mannetje over het vrouwtje heen springt. Als je de video opnamen van baltsende en parende stelletjes bekijkt, snap je dat met het blote oog tellen heel moeilijk is…zo snel gaat het.
Voor het paren tikt het mannetje met zijn snavel tegen de cloaca van het vrouwtje, zodat het zaad van zijn voorganger wordt afgescheiden. Hierdoor heeft zijn zaad de meeste kans.
Het komt voor dat meerdere mannetjes helpen om jongen uit een nest groot te brengen. Ze doen het met zijn allen dus niet serieel monogaam, maar swingen er lustig op los. Dan denk je: dus weten ze niet welk eitje door wie bevrucht is en dat maakt ook niet uit blijkbaar. Zouden ze dan wel andere liefdes fluisterliedjes voor elkaar maken en zich daarin nooit vergissen?
Sexleven
Het sexleven van heggenmussen is goed onderzocht. Vaak ontstaat een triootje als een vrijgezel bij een stelletje net zo lang blijft aandringen tot hij wordt geaccepteerd. Er kunnen ook triootjes ontstaan van een vrouwtje met twee mannetjes als zij in beide territoria komt. De twee mannetjes leren er dan maar mee leven. Wel is één mannetje vaak dominant (alfa man) en paart vaker met het vrouwtje, naast het (bèta) mannetje of bijman. Ook ontstaan complexe relaties van twee heggenmusmannen én twee vrouwen, soms ook nog met hulpjes, die allemaal niets liever doen dan overspel plegen. Het is niet erg efficiënt, die warboel aan vogels die de jongen voeren. Ze maken vaak ruzie en krijgen uiteindelijk minder nakomelingen.
Normale’ stelletjes bestaan namelijk wel bij heggenmussen, maar ook in die gevallen paart het vrouwtje vaak stiekem met een buurman. Stiekem met de buurman gebeurt eerlijkheidshalve ook vrij vaak bij andere vogelsoorten.
Naar menselijke maatstaven blijkt dat gesex zeer heftig te zijn; honderd keer per dag paren ze hoewel de schatting van twee a drie keer per uur ook wordt genoemd. Hebben al die wetenschappers dagenlang met klikkers zitten tellen. En dan kunnen ze het tien keer per seconde doen als ze het meermaals achter elkaar volhouden. Wie kan dat tellen dan zo bijhouden?
Waarom dit losbandige gedrag bij heggenmussen? Mannetjes willen gewoon zo vaak als het kan met zoveel mogelijk vrouwtjes paren. Op hoop van zegen bevruchten ze massa’s eieren. Ze weten eigenlijk nooit zeker wiens jongen ze verzorgen. Vrouwtjes daarentegen hopen dat de mannen waarmee ze paren meehelpen bij het voeren, zodat al hún jongen werkelijk grootkomen. Hebben ze meer hulp, dan leggen ze zelfs meer eieren.
De heggemus is de favoriete waardvogel van de koekoek hetgeen betekent dat die ook nog een eitje in het nest erbij legt. Er dus een soort bonus gezin in de heg ontstaat. Na het broedseizoen worden die toch al losse banden helemaal verbroken en sluipen ze weer ongemoeid als muisjes door de tuin.
Heggemus of hageschijter
Prunella modularis heten ze officieel, kijk dan wordt je al bijna adellijk. En is een van de meest voorkomende broedvogel in ons land vooral ook in tuinen. Bij velen onbekend, omdat ze niet vaak vliegen en op de grond scharrelen (ja,ja).
Heggenmussen zijn helemaal geen mussen, ze vormen een eigen familie. Je hebt bijvoorbeeld ook alpenheggenmus en steenheggenmus (die woont in de Turkije, Armenië en Georgië) waar ze stenen heggen hebben? Waarom ze toch mus heten komt waarschijnlijk omdat ze zo op huis- en ringmus lijken. Tot aan de Oeral en Himalaya vind je : bruine-, Arabische- ,gestreepte-, Kozlows-, Himalaya, roodborst, bruinrug-, zwartkeel-, berg- en nog verder Japanse heggenmussen. De heggenmus heeft in Vlaanderen erg veel dialectnamen. De meest voorkomende zijn blauwe haagmus, koolpijp, blauwe korenmus en blauwe rietmus. Meer opvallende dialectnamen zijn hageschijter, hagekutter, pietjekool en winterzanger.
Ben je nu ook nieuwsgierig hoe die er uit ziet? Aan de bovenzijde bruin met een donkere tekening. Zijn borst en deel van de kop is blauw/grijs en de oorstreek is bruinachtig. Een slanke snavel en 14 centimeter. Hij roept opvallend tiehiehiehie en bij gevaar alleen tieh. Zijn zang is helder fluitend en tingelend als bij de Winterkoning. Het gedrag van de heggemus heeft iets nerveus alsof hij een zenuwtrekje heeft; hij slaat bliksemsnel heel even zijn vleugels uit Flicking noemen de Engelsen dat.
Dat allemaal nav zintuigen onderzoek; ik ga opletten in het voorjaar.